Tentoonstelling expo - Verschijn en verdwijnbanen

Start

Intro 1

Computers, robots en algoritmes vullen de mens in steeds meer beroepen aan, of maken hem zelfs helemaal overbodig. Wat laten we over aan machines? Wat beslist níet? Gaan we vastlopen in steeds complexere systemen, of zullen al die grote vernieuwingen onze wereld alleen maar mooier maken? Hoe behouden we de menselijke maat? Verandering, verdwijnen en verschijnen van werk was al actueel, maar corona bracht deze processen in een volgende stroomversnelling.

Deze tentoonstelling geeft een beeld van vijftien beroepen in de publieke sector. Toen, nu en straks. Hoe zijn ze veranderd? Wat is gebleven en wat mag niet verloren gaan? De beelden van toen stemmen nostalgisch. Het beeld van nu biedt herkenning. En het beeld van straks geeft mogelijke richtingen en tendensen aan en roept vragen op, of zet aan tot fantaseren over jouw eigen toekomstbeelden rondom werk en leven.

Mijn benadering is positief. Mensen beschikken over het talent, de gaven en de kracht om zichzelf aan te passen – eventueel met wat hulp van anderen. Iedereen heeft talenten die hij of zij verder kan ontplooien. Samen kunnen we bruggen slaan van grote veranderingen in werk naar betekenisvol werk voor iedereen.
Walt Disney zei ooit: If you can dream it, you can do it!

Patrick van Beukering, initiatiefnemer Verdwijn- en verschijnbanen, dé tentoonstelling over verandering van werk 2021 - …

Er zijn nog meer interessante beroepen en functies die ik graag onder de loep neem. Als je waarde ziet in het verder uitbouwen van deze tentoonstelling verneem ik dat graag.

Intro 2

Patrick van Beukering, initiatiefnemer Verdwijn- en verschijnbanen, dé tentoonstelling over verandering van werk 2021 - …

Er zijn nog meer interessante beroepen en functies die ik graag onder de loep neem. Als je waarde ziet in het verder uitbouwen van deze tentoonstelling verneem ik dat graag.

Intro uitleg 1

Deze expositie komt online het beste tot zijn recht op een groot scherm. Als je de expositie op een mobiele telefoon bekijkt, zie je alleen samenvattingen van de teksten.

De onlineversie bevat ook audio. In de eerste plaats de gesproken versie van de teksten bij de beelden. Daarnaast kom je audiofragmenten tegen die deze teksten aanvullen en van extra sfeer voorzien: je kunt luisteren naar achtergrondverhalen en fragmenten uit interviews met betrokkenen en experts uit het werkveld.

De audiospeler start vanzelf als je PLAY aanklikt. Verder navigeer je door te scrollen met je muis of te swipen, en met behulp van de navigatiepijlen.

Per beroep of functie is de expositie ingedeeld in de onderdelen Toen, Nu en Straks.

Intro uitleg 2

‘Toen’ verwijst hier naar de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw. Bij ieder beroep dat we bekijken, hebben we mensen uit het werkveld om verhalen uit die tijd gevraagd. Naar aanleiding van die verhalen hebben we in archieven beeldmateriaal gezocht om de verhalen te illustreren.

De verhalen van nu komen voort uit interviews met professionals uit de hier uitgelichte beroepen. Aspecten die vaak genoemd werden, gaven richting aan de selectie van de beelden. Sommige foto’s zijn gemaakt door beroepsfotografen, andere zijn geleverd door de geïnterviewde professionals zelf.

Ook de toekomstverhalen zijn geïnspireerd door interviews met de medewerkers van nu. Zij zijn het beste op de hoogte van actuele ontwikkelingen en zien lijnen naar de toekomst lopen. Voor de bijbehorende beelden is een beroep gedaan op kunstenaars en ontwerpers. We zien artist’s impressions die misschien nooit werkelijkheid zullen worden, maar die aanzetten tot nadenken en inzicht kunnen geven in wat komen gaat.

PIW'er toen

1986

TOEN / PENITENTIAIR INRICHTINGSWERKER

Grote sleutelbossen

De penitentiair inrichtingswerker draagt een uniform en grote sleutelbossen. Met twee of drie collega’s staat hij op veertig gedetineerden. Naast sociale, controlerende en administratieve taken (op papier) begeleidt hij bij werk, recreatie en bezoek. Naast antecedenten- en persoonlijkheidsonderzoek volstaat mavo of mbo-activiteitenbegeleiding.

Beveiligers en bewaarders met grote sleutelbossen werken in open, halfopen en gesloten inrichtingen, jeugd- en vrouwengevangenissen, kort- en lang-verblijflocaties, tbs-klinieken en meer. Justitiabelen (gedetineerden) verblijven hier, soms nog met een po op cel. De penitentiair inrichtingswerker (piw’er) werkt in uniform met stropdas. Met twee of drie collega’s staat hij op veertig gedetineerden. Naast sociale, controlerende en administratieve taken begeleidt hij bij werk, recreatie en bezoek. De piw’er gaat met de gedetineerden aan het werk bij de groenvoorziening of op de akkers. Gedetineerden hebben nog respect voor het personeel. Rapporteren gaat met pen, papier en multomap. Pas laat in jaren negentig worden hiervoor computers ingevoerd.

Naast antecedenten- en persoonlijkheidsonderzoek volstaat mavo of mbo-Activiteitenbegeleiding. Ook met een lbo-bouwopleiding maak je een prima kans. Binnen een paar jaar kun je opklimmen van beveiliger tot bewaarder.

Foto: Ad van Denderen, (1979).

PIW'er nu

NU / PENITENTIAIR INRICHTINGSWERKER

Rapporteren

Digitale toegangssystemen, tablets en automatische looproutes veranderen het werk. De piw’er besteedt veel tijd aan digitaal rapporteren: medicatie, gedrag, aankopen, urinecontroles, etc. Gedetineerden zijn radicaler en tegelijk slimmer op technologisch gebied. De piw’er moet beschikken over geduld, incasseringsvermogen en inlevingsvermogen.

In polo en zogeheten ‘Gamma-broek’ doet de piw’er zijn werk. Sleutelbossen hebben plaatsgemaakt voor digitale toegangssystemen. ‘Piepvrij’ door de metaaldetector is de norm. De piw’er is ruim een uur per dag zoet met digitaal rapporteren: medicatie, gedrag, aankopen, urinecontroles, resocialisatieplannen, etc. Op veel plaatsen gebeurt dit gewoon op de afdeling, achter een balie.

In reactie op de verharding van de samenleving is het regiem strakker geworden. Gedetineerden zijn radicaler en tegelijk slimmer op technologisch gebied dan vroeger. Ze hebben minder aanpassingsvermogen en minder respect. Corona zorgde voor meer regels en afstand houden, wat niet altijd eenvoudig is. Pilots met tablets proberen de zelfredzaamheid van de gevangen vergroten.

Een piw’er moet omgaan met culturele verschillen, ingewikkelde zorgtaken en complexe gedetineerden. Naast een mbo-opleiding staan geduld, incasseringsvermogen en inlevingsvermogen hoog op het lijstje.

Foto: DJI

1986

PIW'er nu (alleen foto)

1986

TOEN / PARKEERWACHTER

Tekst (1995)

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.

De medewerkers hebben vaak een MBO-achtergrond.

Foto: I am text block. Click edit button to change this text. Lorem ipsum dolor sit amet,

Foto: Marieke Duijsters.

PIW'er straks

1986

STRAKS / PENITENTIAIR INRICHTINGSWERKER

Empathie en robots

Camera’s die gedrag kunnen voorspellen, sensortechnologie die adem en hartslag monitoren en robots die cellen inspecteren zijn in aantocht (illustratie). Slimme systemen met tablets en enkelbanden worden uitgebouwd. Gedetineerden worden waarschijnlijk nog complexer en populaties diverser. Specifieke vaardigheden zullen belangrijker zijn dan het beschikken over een bepaald diploma.

Slimme camera’s die ongewenst gedrag kunnen voorspellen zijn in aantocht. Evenals sensortechnologie die ademhaling en hartslag in de gaten kunnen houden. En robots die cellen kunnen inspecteren (illustratie). Ook slimme systemen met geautomatiseerde looproutes, pasjes en pols- of enkelbanden zullen gebruikt worden.

Maar informatietechnologie is niet alles: gedetineerden zullen waarschijnlijk nog complexer worden en populaties nog diverser. Gedetineerden krijgen wellicht de beschikking over een beveiligde tablet. Hiermee kunnen ze zelf contacten regelen, winkelen en tv kijken.

Welke grenzen moeten gesteld worden aan digitalisering, automatisering en robotisering? Wie zet de datastromen om in bruikbare inzichten? Hoe gaat de piw’er om met de veranderende gedetineerden?

De piw’er van de toekomst moet waarschijnlijk de rol van digi-coach vervullen, terwijl hij óók over specialistische mensenkennis beschikt. Specifieke vaardigheden zullen waarschijnlijk belangrijker zijn dan het beschikken over een bepaald diploma.

Illustratie: Martin Dijkstra

Communicatiemedewerker toen

1986

TOEN / COMMUNICATIEMEDEWERKER

Zenden

De communicatiemedewerker is in de jaren tachtig een nieuwe verschijning. En pas in 1995 doet bijvoorbeeld Postbus 51 zijn intrede: één heldere plek voor overheidsinformatie. Dit wordt langzaam uitgebouwd met voorlichtingswebsites. De communicatiemedewerker adviseert, geeft het image vorm en zorgt voor actuele informatie.

De communicatiemedewerker is in de jaren tachtig een nieuwe verschijning. Het vak is volop in ontwikkeling. De communicatiemedewerker vervult al snel een belangrijke functie. Hoe en wat communiceren we? Via nieuwsbrieven, jaarberichten, brochures, informatiebladen of een telefoonlijn?

Ieder ministerie trekt eerst nog zijn eigen plan. Maar in 1995 doet Postbus 51 zijn intrede: één heldere plek waar overheidsinformatie te vinden is. Dit wordt langzaam uitgebouwd met de eerste voorlichtingswebsites van de overheid.

De communicatiemedewerker adviseert en zorgt ervoor dat de informatie actueel blijft. De manier waarop dat gebeurt bepaalt het image naar de buitenwereld. Wat willen we uitstralen? De burger wordt veeleisender en verwacht door de opkomst van internet dat alle informatie en service 24/7 beschikbaar is.

MBO+ als achtergrond volstaat in deze jaren vaak nog.

Foto: Flip Franssen (1986). ANP / Hollandse Hoogte.

Communicatiemedewerker nu

NU / COMMUNICATIEMEDEWERKER

Luisteren en verbinden

Burgers verwachten dat je de overheid altijd kunt bereiken. De communicatiemedewerker moet luisteren, informeren én draagvlak creëren. Het zwaartepunt is verschoven van tekst naar fotografie, video en infographics. De communicatiemedewerker ontwikkelt zich tot een specialist in één specifiek onderwerp en medium.

Communicatie vindt plaats op veel platformen. Burgers verwachten dat je de overheid altijd en overal kunt aanspreken. De communicatiemedewerker moet in gesprek gaan met de burger. Hoe creëren we draagvlak? Zien we niemand over het hoofd? Is de boodschap helder? Luisteren we voldoende?

De meeste communicatie is verschoven naar internet, radio en tv. Hierdoor is het zwaartepunt verschoven van tekst naar fotografie, video en infographics.

De communicatiemedewerker ontwikkelt zich tot een specialist die zich richt op een specifiek medium én op een beperkt aantal beleidsonderwerpen. Hij moet zich meer opstellen als business partner die samen met anderen communicatieoplossingen levert. Oplossingen die voldoen aan de steeds weerbarstiger vragen vanuit een steeds complexere wereld.

Communicatie is een dynamisch en complex werkveld waarvoor een HBO-achtergrond vereist is.

Foto: Kees Winkelman

1986

Communicatiemedewerker straks

1986

STRAKS /COMMUNICATIEMEDEWERKER

Dillema’s

Denken in doelgroepen is de toekomst. Hoe hou je rekening met gevoeligheden? Signalen uit de samenleving herkennen is van belang, maar de overheid kan niet met iedere wind meewaaien. De communicatiemedewerker van de toekomst zal moeten samenwerken met gedragswetenschappers, ontwerpers en makers van content om ervoor te zorgen dat de boodschap goed aansluit bij de diverse ontvangers.

Denken in doelgroep en community is de toekomst. Het gaat om de toon die je aanslaat, de vorm die je hanteert én het gebruikte medium. Luisteren en ontvangen gaat vooraf aan goede communicatie. Welke taal hanteer je? Hoe hou je rekening met eigenheden en gevoeligheden? Hoe respecteer je de privacy?

De publieke sector volgt hierbij de private sector. Maar moet de overheid dan ook influencers of fans gaan inzetten om aandacht te trekken? Zijn trendwatchers vereist om op ontwikkelingen te anticiperen? Signalen herkennen en erkennen is van groot belang, maar anderzijds kan de overheid niet zomaar met iedere wind meewaaien – en dat is ook niet gewenst.

De communicatiemedewerker van de toekomst zal samenwerken met gedragswetenschappers, ontwerpers en makers van content om ervoor te zorgen dat de boodschap goed aansluit bij de diverse ontvangers. Flexibiliteit en creativiteit zijn hiervoor vereist.

Foto: Corné van der Stelt

Landmeter toen

1986

TOEN / LANDMETER

De tachymeter

De landmeter werkt met een tachymeter, een meettoestel dat hoeken en afstanden kan meten. Het werk wordt gedaan door twee personen. De landmeter (mbo-niveau) en zijn assistent (lbo-niveau). Cartografen verwerken de gegevens in allerhande kaarten.

De landmeter werkt met een tachymeter, een meettoestel dat zowel hoeken als afstanden kan meten. Het werk wordt gedaan door twee personen. De landmeter (mbo-niveau) bedient de tachymeter. Zijn assistent (lbo-niveau) neemt met de meetspiegel plaats op de door zijn collega aangewezen plek. Iedere type tachymeter heeft een eigen model geheugenblok waarin je wat gegevens – bijvoorbeeld 256 regels – kunt opslaan. De uitleesapparatuur is voor ieder type apparaat weer anders.

Cartografen verwerken de gegevens in allerhande kaarten. Ingenieurs, bouwkundigen en stadsplanologen gebruiken deze gegevens. Ze hebben nauwkeurige kaarten nodig om hun werk goed te kunnen doen – bijvoorbeeld het opstellen van plannen en beantwoorden van vraagstukken rondom (de inrichting van) openbare ruimten.

Foto: Dmitry Kalinovskv, Dreamstime.

Landmeter nu

NU / LANDMETER

Nu / Landmeter

Totaalstations

De tachymeter heeft plaatsgemaakt voor een ‘totaalstation’ met GPS, camera en internetverbinding. Hierdoor kan het werk door één persoon (HBO-niveau) worden verricht, De rol van de meetassistent is vervallen. Publieke overheden experimenteren met scanauto’s en vliegtuigen die fotoscans maken.

De tachymeter heeft plaatsgemaakt voor een ‘totaalstation’. De totaalstations hebben veel meer mogelijkheden, zoals GPS, een fotocamera, touchscreen en internetverbinding. Gegevens worden opgeslagen op usb-stick of sd-kaart. Hierdoor is het werk van de landmeter sterk veranderd. Dit geldt zeker sinds er robotica-totaalstations in gebruik zijn genomen waarmee de tachymeter op afstand bestuurd kan worden. Dit gebeurt met het zogenaamde ‘veldboek’: een laptop waarmee je het totaalstation kunt bedienen, aangevuld door een satellietschotel.

Hierdoor kan het werk door één persoon worden verricht, die vervolgens ook de vergaarde data verwerkt. Dit resulteert in een hogere waardering van de functie (HBO-niveau). De rol van de meetassistent is vervallen. Publieke overheden experimenteren met scanauto’s en vliegtuigen die fotoscans maken.

Foto: Petra Spiljard

1986

Landmeter straks

1986

STRAKS / LANDMETER

Puntenwolken

Landmeten wordt door 3D-laserscanners en drones uitgevoerd. Die metingen worden omgezet in puntenwolken, waarin van ieder punt via GPS de coördinaten bekend zijn. De landmeter wordt een Point Cloud Machine Learning Engineer, in een regiekamer vol schermen. De eerste vacatures (WO-niveau) hiervoor zijn al gesignaleerd.

De landmeter van de toekomst werkt met 3D-laserscanners en drones. Zijn metingen worden omgezet in puntenwolken, waarin van ieder punt via GPS de coördinaten bekend zijn. Door de hoeveelheid aan punten die moet worden doorgerekend is deze techniek nu nog relatief traag. Als computers en netwerken nog veel sneller worden, dan neemt de verwerking een enorme vlucht. Uit de puntenwolk kunnen eenvoudig eindeloos veel gegevens worden afgeleid.

Het is de vraag hoe we de functie van de traditionele landmeter nog gaan terugzien: wordt hij een operator in een regiekamer vol schermen? Of beweegt hij zich met vr-bril door een virtuele omgeving? De eerste vacatures voor Point Cloud Machine Learning Engineers zijn gesignaleerd. Het gevraagde opleidingsniveau is WO.

Beeld: Prisma Groep, in opdracht van gemeente Utrecht.

Medewerker burgerzaken toen

1986

TOEN / MEDEWERKER BURGERZAKEN

Rijen bij de loketten

Medewerkers Burgerzaken verrichten baliewerkzaamheden rondom geboorte, huwelijk, woonadres en overlijden: noodzakelijk voor de aanvraag van paspoort, identiteitskaart en rijbewijs. Alles wordt handmatig op papier ingevoerd. Nauwkeurig en tijdrovend werk. Vanaf 1995 wordt een landelijk computersysteem ingevoerd.

Medewerkers Burgerzaken verrichten baliewerkzaamheden rondom geboorte, huwelijk, woonadres en overlijden. Deze gegevens zijn van belang voor de aanvraag van paspoorten, identiteitskaarten en rijbewijzen. De bijbehorende persoonskaarten worden bewaard in grote ‘paternosterkasten’ (foto). Mutaties worden met de hand ingevoerd, een tijdrovend en precies werkje.

Wachtrijen zijn aan de orde van de dag, ook omdat er niet op afspraak wordt gewerkt. Op vaste openingstijden kunnen de burgers vrij binnenlopen. Er zijn veel contactmomenten tussen medewerkers en burgers omdat je voor alle diensten op het gemeentehuis of stadsdeelkantoor moet langskomen.

In de loop van de jaren negentig worden de persoonskaarten vervangen door een landelijk computersysteem waarin de gegevens van de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens (GBA) digitaal bijgehouden worden.
Medewerkers Burgerzaken hebben vaak een mbo-2 achtergrond.

Foto: Foto Mieloo, (1983). Erfgoed Leiden en omgeving, gemeente Lisse.

Medewerker burgerzaken nu

NU / MEDEWERKER BURGERZAKEN

Identiteit en veiligheid

Een flink deel van de diensten van Burgerzaken wordt digitaal afgehandeld. Veiligheid van de gegevens is een belangrijk issue: identiteit- en adresgerelateerde fraude moet te allen tijde worden voorkomen. Het werk vraagt om een hoger opleidingsniveau dan vroeger.

De medewerker Burgerzaken kan zijn taken flexibeler uitvoeren omdat een deel van de diensten digitaal wordt afgehandeld. Hierdoor hoeven burgers minder vaak naar het gemeentehuis te komen. Veel gemeenten werken op afspraak, om de wachttijden voor de burgers te beperken.

De baliecontacten die er nog zijn, zijn complexer dan vroeger. Veiligheid van de gegevens is belangrijk. Bovendien is meer kennis vereist op het gebied van identiteitsvaststelling. Denk aan internationaal privaatrecht en nationaliteitsrecht. Burgerzaken werkt samen met andere afdelingen en organisaties om identiteits- en adresgerelateerde fraude te bestrijden en voorkomen. ‘Durf’ en ‘netwerken’ zijn niet voor niets aan het functieprofiel voor de medewerker Burgerzaken toegevoegd.

Het gevraagde niveau ligt op MBO-plus- en HBO-niveau.

Foto: Petra Spiljard

1986

Medewerker burgerzaken straks

1986

STRAKS / MEDEWERKER BURGERZAKEN

Digitaal en 24/7

Vrijwel alle diensten zijn 24/7 digitaal beschikbaar. Het vaststellen, controleren en beveiligen van de identiteit van de burger blijft belangrijk. Digitale identificatiemiddelen worden cruciaal. Voor de medewerker vindt verplichte certificering plaats – met de bijbehorende hoge opleidingseisen.

Burgers bepalen in de toekomst zelf waar en wanneer ze van de dienstverlening gebruikmaken. Op telefoon en laptop zijn de meeste diensten 24/7 beschikbaar.

Het vaststellen, controleren en beveiligen van de persoonlijke identiteit van de burger blijft een belangrijke taak van Burgerzaken. Meer en meer zal dit proces worden ondersteund door digitale middelen: virtuele identiteitskaarten, vingerafdrukken of zelfs onderhuids geïmplanteerde chips zullen de toegang bepalen tot digitale publieksdiensten.

Burgers bezoeken de servicebalie op het gemeentehuis alleen nog maar voor complex maatwerk. Dit stelt nieuwe eisen aan de medewerker Burgerzaken. De nadruk komt te liggen op bevattingsvermogen, het kunnen zien van brede verbanden en specialistische kennis. Voor de medewerker vindt verplichte certificering plaats – met bijbehorende hogere opleidingseisen dan voorheen.

Beeld: iStockphoto, compilatie en bewerking Rolf Rosing.

Feiten en cijfers 1

Arbeidsparticipatie in professionele
en persoonlijke dienstverlening in 2018

37,3%

van de Europese burgers werkte in 2018 in de professionele en persoonlijke dienstverlening, tegen 27,5% in 2006.

Bron: PWC en Eurostat: lfsq_egais.xls

TOEN / LANDMETER

De arbeidsmarkt verandert snel:
van een industriële naar een service-economie

TOEN / LANDMETER

Bron: PWC en Eurostat: lfsq_egais.xls

Feiten en cijfers 1 (tablet + mobiel)

TOEN / LANDMETER

Arbeidsparticipatie in professionele
en persoonlijke dienstverlening in 2018

37,3%

van de Europese burgers werkte in 2018 in de professionele en persoonlijke dienstverlening, tegen 27,5% in 2006.

Bron: PWC en Eurostat: lfsq_egais.xls

De arbeidsmarkt verandert snel:
van een industriële naar een service-economie

De arbeidsmarkt verandert snel: van een industriële naar een service-economie

Bron: PWC en Eurostat: lfsq_egais.xls

Vraag 1

Weet jij hoe jouw werk gaat veranderen?

Weet jij hoe jouw werk
gaat veranderen?

Parketsecretaris toen

1986

TOEN / PARKETSECRETARIS

Rechterhand van de officier

De parketsecretaris is de rechterhand van de officier van justitie. Hij stelt tenlasteleggingen op en laat in overleg met de officier extra onderzoek verrichten. Van digitalisering is weinig sprake (foto). Met een administratieve achtergrond, aangevuld met een interne opleiding van het OM kan de functie worden uitgevoerd.

De parketsecretaris is de rechterhand van de officier van justitie. Hij stelt tenlasteleggingen op, ordent dossiers en laat in overleg met de officier eventueel extra onderzoek verrichten. Ook zorgt hij voor de formele en inhoudelijke afhandeling van de dossiers.

Van digitalisering is weinig sprake. Overal liggen stapels processen-verbaal (foto). Er wordt veel gebeld en gefaxt. Geleidelijk wordt COMPAS ingevoerd, een geautomatiseerd systeem waarin zittingen worden voorbereid en eenvoudige zaken met een transactie afgedaan kunnen worden.

Snel overzicht kunnen krijgen over veel informatie is essentieel. Met een administratieve achtergrond, aangevuld met een interne opleiding van het Openbaar Ministerie kan de functie worden uitgevoerd. In de loop van de jaren negentig worden de zaken complexer, vaker is een juridische opleiding vereist. Naast de parketsecretaris zien we administratief-juridisch medewerkers verschijnen die de eenvoudiger zaken op zich nemen.

Foto: I.G. Kempff, (1994). Haags Gemeentearchief.

Parketsecretaris nu

NU / PARKETSECRETARIS

Geautomatiseerd Proces Systeem (GPS)

Sinds 2008 mag het OM in kleinere zaken zonder tussenkomst van de rechter straf opleggen. Het werk wordt ook internationaler, zoals hier bij deze parketsecretaris die internationale rechtshulp als specialisatie heeft. Dossiers kunnen digitaal bewerkt worden in het Geautomatiseerde Processysteem. Een academische juridische titel is een harde eis voor een parketsecretaris.

Sinds 2008 mag het OM in kleinere zaken zonder tussenkomst van de rechter straf opleggen. Het werk wordt bovendien steeds internationaler, zoals hier te zien is bij deze parketsecretaris die internationale rechtshulp als specialisatie heeft.

Van 2007 tot 2018 is het Geautomatiseerde Processysteem (GPS) ingevoerd, waarmee dossiers kunnen worden gedigitaliseerd. De behandeling van veel kleine zaken is gedigitaliseerd; bij complexere zaken zien we ook nog goed gevulde ordners. Met GPS kun je plaatsonafhankelijk werken en dossiers eenvoudig uitwisselen. Digitalisering zorgt voor stroomlijning van het werk, maar zorgt soms ook voor verhoging van de werkdruk.

Grotere complexiteit en zwaarte van de delicten en samenwerking (met gemeenten, Belastingdienst, etc.), vraagt om gespecialiseerde juridische kennis. Een academische juridische titel is een harde eis. Dit vergroot overigens de doorstroommogelijkheden voor parketsecretarissen.

Foto: Kees Winkelman

1986

Parketsecretaris straks

1986

STRAKS / PARKETSECRETARIS

Cybertech

Cybercrime en georganiseerde misdaad nemen verder toe. Dat vraagt om nieuwe vormen van onderzoek: technisch, forensisch, digitaal en internationaal. Simpele casuïstiek zal voorbereid worden door virtuele beoordelingsassistenten, algoritmes en tekstherkenningssystemen. Naast een juridische basis vraagt het werk dus om steeds meer specialistische kennis.

Delicten met een cybercrimecomponent of die voortkomen uit georganiseerde misdaad nemen hoogstwaarschijnlijk verder toe. Dat vraagt om nieuwe vormen van onderzoek: technisch, forensisch, digitaal, internationaal en financieel. Daarnaast kan simpele casuïstiek straks (mede) voorbereid worden door virtuele beoordelingsassistenten, algoritmes en tekstherkenningssystemen.

Het zal niet meer zo zijn dat de politie een kant-en-klaar dossier aanlevert. Ook externe experts of zelfs burgers kunnen bepaald onderzoek verrichten. De officier en parketsecretaris moeten beoordelen of onderzoek dat door anderen dan de politie is verricht rechtmatig is geweest.

Juridische expertise is niet meer voldoende. Er is ook behoefte aan financiële expertise en cyberdeskundigheid. Ook leeft de vraag naar verruiming van opsporingstaken en -mogelijkheden. De functie van parketsecretaris wordt dus nog complexer. Naast een academische juridische basis vraagt het werk van parketsecretaris steeds meer om cybertechnologische, financiële, economische en fiscale kennis.

Foto: Corné van der Stelt.

Beleidsmedewerker toen

1986

TOEN / BELEIDSMEDEWERKER

De dossierhoeder

Beleidsmedewerkers van ministeries werken van oudsher samen met de wetgevers. Soms neemt de een het voortouw, soms de ander. De beleidsmedewerker is een specialistische dossierhoeder die binnen een strikte hiërarchie – geolied door informele ontmoetingen in de wandelgangen – relatief abstracte stukken schrijft.

Beleidsmedewerkers van ministeries werken van oudsher samen met de wetgevers. Soms neemt de een het voortouw, soms de ander: wetgeving moet in samenwerking worden voorbereid, geschreven en geïmplementeerd. De weg van concept naar uitvoering is ook in de vorige eeuw al lang en kronkelig.

De beleidsmedewerker is een specialistische dossierhoeder die relatief abstracte stukken schrijft. Denk aan rapporten over innovatieve trends in geschillenoplossing (zoals mediation), of het bevorderen van de slagkracht binnen de procesgang bij Justitie.

De beleidsmedewerker werkt in een hiërarchische werkomgeving, maar ook informele ontmoetingen in de wandelgangen zijn belangrijk. Het werk wordt in relatieve rust verricht, want de rol van de pers is te overzien en ook politieke en maatschappelijke druk vallen mee. Een hbo-opleiding of een universitaire studie vormt de basis. Specifieke dossierkennis is de doorslaggevende competentie.

Foto: ANP, (1999).

Beleidsmedewerker nu

NU / BELEIDSMEDEWERKER

De generalistische blik

De media en de waan van de dag regeren. Er moet naar de burger geluisterd worden, maar de politiek eist snelle oplossingen. Bewindspersonen zijn beter bereikbaar dan vroeger en de problemen zijn complexer. De beleidsmedewerker is een team player geworden.

De media en de waan van de dag regeren. Alles moet snel. Werd vroeger veel beleid top down ontwikkeld, tegenwoordig moet eerst naar de burger geluisterd worden. Het primaat is meer bij de wetgever komen te liggen: snelle wetgeving moet oplossingen bieden. Er is minder tijd om beleidsmatig te kijken en de uitvoeringspraktijk erbij te betrekken.

Bewindspersonen zijn beter bereikbaar dan vroeger. Dit komt de snelheid van het werk ten goede. Samenwerking met (markt)partijen en digitalisering vergroten echter de complexiteit. Het ontwikkelen van software kost veel tijd en blijkt soms zelfs té complex te zijn.

Het schrijven van stukken heeft deels plaatsgemaakt voor het beantwoorden van Kamervragen en vragen vanuit de pers. De beleidsmedewerker is meer een team player dan vroeger (foto). Een generalistische blik, maatschappelijke en bestuurlijke sensitiviteit en communicatieve vaardigheden worden steeds belangrijker.

Foto: Kees Winkelman

1986

Beleidsmedewerker straks

1986

STRAKS / BELEIDSMEDEWERKER

Data-Modelleurs

Beleid zal door big data meer evidence based worden en meer servicegericht naar de burger. Teams worden dynamischer en diverser, de overheid een afspiegeling van de diverse samenleving. De beleidsmedewerker zal zich ervan bewust moeten zijn dat visie en beleid nooit politiek neutraal zijn.

Steeds meer data worden door steeds krachtiger algoritmes geanalyseerd. Beleid zal hierdoor meer evidence based worden. Daarnaast groeien de technische mogelijkheden om burgers te betrekken bij de beleidsvorming. Hierdoor kan de beleidsontwikkeling meer servicegericht worden.

Het thuiswerken zal deels blijven. Teams worden dynamischer en diverser: de overheid zal meer een afspiegeling van de samenleving worden én er is expertise op meer fronten vereist. Hoe ga je zorgvuldig om met de complexe data? Informatie en de analyse vormen de kern. De beleidsmedewerker zal zich daarbij bewust moeten zijn van zijn verantwoordelijkheden: visie en beleid zijn nooit politiek neutraal.

Dit vraagt om medewerkers met een technische achtergrond én om mensen die de uitkomsten kritisch en ethisch kunnen duiden. Daarnaast zijn generalisten nodig die alle informatie kunnen samenbrengen in modellen voor nieuw beleid.

Illustratie: Martin Dijkstra

Medewerker afvalinzameling toen

1986

TOEN / MEDEWERKER AFVALINZAMELING

Ome Ben en Malle Pietje

Vegers, beladers en chauffeurs gaan samen op pad. Het werk is zwaar, maar de sfeer is gemoedelijk. Het vak vraagt voornamelijk praktische vaardigheden en een goede fysieke conditie. Afvalinzameling is geen sector waarin je goed verdient. Langzaamaan maakt het ophalen van vuilniszakken plaats voor inzameling in ondergrondse bakken: ‘Van zak naar bak.’

In de jaren negentig zien we vegers, beladers en chauffeurs samen aan het werk. Een papieren werklijst geeft de route aan. Het werk van vuilnisman is zwaar, maar de sfeer is gemoedelijk en familiair. Je kunt zomaar vader en zoon tegenkomen, samen op pad. Of drie familieleden met een achternaam als Rijk of Ditz. Daarnaast krijgt iedereen een bijnaam als Ome Ben, Malle Pietje of Gekke Frans. Wat (Amsterdamse) humor houdt de vaart erin.

Het vak vraagt voornamelijk praktische vaardigheden en een goede fysieke conditie. Afvalinzameling staat niet bekend als een sector waarin je goed verdient. Maar een chauffeur verdient meer dan een veger of belader. Zo heb je toch een kans om op te klimmen.

Geleidelijk maakt het ophalen van vuilniszakken plaats voor inzameling in ondergrondse bakken: ‘Van zak naar bak.’

Foto: Lex Verspeek, (1998). ANP.

Medewerker afvalinzameling nu

NU / MEDEWERKER AFVALINZAMELING

Slimme containers, optimale routes

Overal staan ondergrondse ‘slimme’ afvalcontainers die een seintje geven als ze bijna vol zijn. De computer neemt de container op in de route. De vuilnisman is veranderd in een inzameltechneut. Hij bestuurt een vrachtauto, bedient een kraan en werkt datagericht.

De ondergrondse afvalcontainers zijn steeds vaker uitgerust met slimme sensoren: als de bak bijna vol is, geeft hij een seintje. De container wordt opgenomen in de route en de bak wordt op het juiste moment geleegd: niet te vol, niet te leeg. Efficiënt en fijn voor de bewoners.

Software zorgt ervoor dat de ophalers een optimale route volgen. Het ophalen gaat zo steeds meer on demand. Amsterdam is in 2020 gestart met beeldherkenning: slimme camera’s in de scanauto’s (de digitale ogen van de stad) detecteren straatafval. Zo zien ze waar er overlast is en wordt de afvaldienst erop afgestuurd.

De vuilnisman van weleer is veranderd in een inzameltechneut en logistiek operator op MBO-niveau. Hij bestuurt een vrachtauto, bedient een kraan en werkt datagericht.

Foto: Alphons Nieuwenhuis, Gemeente Amsterdam.

1986

Medewerker afvalinzameling straks (Illustraties)

Illustratie 1: Gemeente Amsterdam, Sluijsbuurt.

Illustratie 2: Gemeente Amsterdam, Sluijsbuurt.

Medewerker afvalinzameling straks

1986

STRAKS / MEDEWERKER AFVALINZAMELING

Van afval naar grondstof

Stortkokers en ondergrondse buisleidingen zorgen voor verdere automatisering (ill. 1 en 2). Keukenafval wordt groengas (3). Buurtbewoners composteren hun gft-afval (4). Er verschijnen nieuwe specialisten voor recycling en logistiek. De afvalcoach helpt de bewoners bij het aanleren van nieuw gedrag.

Stortkokers en ondergrondse buisleidingen zorgen voor verdere automatisering (illustraties 1 en 2). Een andere ontwikkeling is het vergisten van keukenafval. Afval wordt omgezet in groengas (foto 3). In Amsterdam zien we daarnaast buurt-initiatieven om zelf gft-afval te composteren (foto 4). Dat neemt een deel van het afvalprobleem voor zijn rekening, zorgt voor vruchtbare tuinen én versterkt de sociale binding.

Er verschijnen nieuwe specialisten op het gebied van recycling en de logistiek van de inzameling. Ook de afvalcoach is nieuw: hij helpt bewoners bij het aanleren en vermijden van bepaald gedrag.

Zijn er in de toekomst minder mensen nodig bij de afvalinzameling? We weten niet of de nieuwe functies tijdelijk zijn of permanent. En wie weet zien we de schillenman binnenkort wel terug in onze straten.

Foto: Circ, Sportcentrum Papendal.

Medewerker afvalinzameling straks (Foto)

Foto: Niels Dortland

Parkeerwachter toen 1 (alleen foto)

1986

TOEN / PARKEERWACHTER

Tekst (1995)

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.

De medewerkers hebben vaak een MBO-achtergrond.

Foto: I am text block. Click edit button to change this text. Lorem ipsum dolor sit amet,

Foto: Fotograaf onbekend, (1978- 1990). Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad.

Parkeerwachter toen 2

1986

TOEN / PARKEERWACHTER

Het bonnenboekje

Voor de veiligheid lopen de parkeerwachters in tweetallen rond. Het bonnenboekje en sleutels om de parkeermeters mee te openen zijn hun belangrijkste hulpmiddelen. Als parkeerders in overtreding zijn volgt een bekeuring of wielklem. Bij de gemeente Amsterdam werken in de jaren negentig honderden parkeerwachters.

Van 1980 tot 2000 groeit de parkeerdruk in de grote steden enorm. Parkeerwachters controleren of er betaald is en ze houden toezicht op fout parkeren. Als parkeerders in overtreding zijn volgt er een ‘heffingsaanslag’ (bekeuring) of de beruchte wielklem. De meeste parkeerwachters zijn in dienst bij de afdeling Parkeren van een gemeente.

Voor de veiligheid wordt het werk uitgevoerd in tweetallen. Belangrijkste hulpmiddelen zijn het bonnenboekje en de sleutels om de parkeermeters mee te openen. Lopend controleert een parkeerwachter ongeveer negentig voertuigen per uur. De grote steden hebben in die tijd honderden parkeerwachters in dienst. De functie vraagt om een praktische vooropleiding.

In de eerste jaren van deze eeuw wordt de parkeercontrole op veel plaatsen uitbesteed aan zelfstandige bedrijven. Elektronische handscanners worden ingevoerd. Parkeerwachters krijgen de beschikking over een scooter.

Foto: Fotograaf onbekend, (1990-2000). Stadsarchief Breda.

Parkeerwachter nu

NU / PARKEERWACHTER

Image-review

Enkele tientallen medewerkers parkeerbeheer verrichten het werk waar twintig jaar geleden honderden ambtenaren voor nodig waren. In Amsterdam rijden twaalf scanauto’s en twee scanscooters rond. Ze scannen elk ongeveer vijftienhonderd voertuigen per uur. Uit een image review blijkt automatisch of er is betaald of niet.

Parkeercontrole is in hoge mate geautomatiseerd en gedigitaliseerd. Het werk waar twintig jaar geleden nog honderden ambtenaren voor nodig waren, wordt nu door enkele tientallen medewerkers parkeerbeheer uitgevoerd. In Amsterdam rijden twaalf scanauto’s en twee scanscooters rond. Ze scannen elk ongeveer vijftienhonderd voertuigen per uur.

De fotoscans worden gekoppeld aan de nationale parkeerrechtsystemen. Uit een volautomatische image review, blijkt direct of er betaald is of niet. In het grootste deel van de gevallen kunnen zo automatisch boetes worden toegekend. Een klein deel van de gevallen vereist een extra check – op straat, of vanuit de regiekamer. Deze manier van handhaven leidt tot een hogere betalingsgraad en meer inkomsten voor de gemeente.

Van de huidige parkeerwachter wordt een MBO werk- en denkniveau verwacht.

Foto: Edwin van Eis, Gemeente Amsterdam.

1986

Parkeerwachter straks

1986

STRAKS / PARKEERWACHTER

Mens versus systeem

Zelfrijdende auto’s doen hun intrede. Sensoren in parkeerplaatsen maken automatisch contact met de auto. Scanauto’s veranderen in de ‘ogen en oren van de stad’: denk aan milieumetingen, het controleren van straatverlichting, het scannen van terrassen en samenscholingen… Maar willen we wel dat álles 24/7 gecontroleerd wordt?

De focus op autobezit verschuift naar autogebruik. Inwoners reserveren een voertuig naar wens. Zelfrijdende auto’s – als op de foto’s – doen hun intrede. Sensoren in parkeerplaatsen maken contact met de geparkeerde auto. De teller gaat lopen en betaling vindt automatisch plaats. Gespecialiseerde digitale vaardigheden zijn vereist voor de al dan niet menselijke parkeerwachter van de toekomst.

Scanauto’s veranderen in de ‘ogen en oren van de stad’: denk aan milieumetingen, het controleren van straatverlichting, het scannen van terrassen voor precariorechten, het in kaart brengen van reclame-uitingen, het scannen van woningen op enkele of dubbele beglazing, het checken van verkeersborden en het scannen van samenscholingen – de mogelijkheden zijn legio. Deze uitbreiding van de rol van de parkeerwachter tot een soort algemene toezichthouder, ontlast de politie. Maar willen we wel dat álles 24/7 gecontroleerd wordt?

Illustratie: Shutterstock, compilatie en bewerking Rolf Rosing.

Skills & Ontwikkelen

TOEN / LANDMETER

Top 10 skills van de toekomst

Volgens het World Ecomomic Forum ziet de top 10 skills er in 2025 er zo uit:

Bij het verschijnen van nieuw werk zijn andere vaardigheden gewenst. Wat je nu weet en kunt is over een aantal jaren mogelijk verouderd en de gewenste vaardigheden en kennis veranderen
komende jaren vergaand.